‘lanlod’ obedo lalonyo ma tye ki jami ma mege (oddi nyo ngom) ma miyo dano mukene pango (lu pang ot/ngom) ki cente me tic kwedde pi kare ma onyo. ‘lalonyo’ man twerro bedo ngat mo keken pire kene, nyo kampuni, keddi bed wa gamente nyo lwak ma miyo ki pango jami gi.
Cik cimo ni ka joo ma mito beddo lanlod I Uganda mitto gi ocoone woko bot dul me;
Ka pi ngat acel pire kenne kene
Ka pi cone pa kampuni/nyo dul
Dii kany pi ngec matut ikom coone
In macalo lacul mucoro, keddi bed ni itye ki twero ma mito ki woor, jami mogo bene tye mano mite ni kong in itim kore ki kore.
Dii kany pi ngec matut ikom twero pa lacul mucoro ki acara ma lubbe ki bedo lacul mucoro.
Rental Income tax
Dii kany pi ngec matuut I kom mucoro me ‘rentol’
Value Added Tax (VAT)
VAT obedo mucoro ma ki nyayo ki pacen 18% I wii lawil mo keken ma mito wilo jami ma culu pi VAT nyo tic ki gin mo keken ma rwodde oyubu me tiyo lim ento no cik me mucoro cimo ni mito ki cul iye VAT. Cone me cako cul me VAT I cake ka cato will ma megi dong kato ciling million 150 mwaka ki mwaka, nyo million 37.5 inge tum pa dwee adek adek weng
Dii kany wek I coone me culu VAT
Coone me cako culu VAT cake ka cato willi dong kato ciling million 150m mwaka ki mwaka. Pi meno, obi mitte ni weggi oddi/ngom me apanga weng ma dong gitye ka nongo lim ma kato ciling million 150 mwaka ki mwaka ki bot lupang oddi/ngom mitto gi ocoone me culu VAT. Inge coone, ‘lanlod’ mito gi ocak nyayo VAT I well me 18% I wii wel oddi/ngom weng ma gi miyo me apanga woko, cente man gi joogo me ka wang URA.
Nge ni:
Lucul mucoro ducu ma gi ocoone me joogo VAT mito bene gi ocoone me tic kwedde EFRIS wek gi tii ki cuma man me nywarro recit pa luwil weng.
Mucoro me withholding (WTH)
Mucoro me ‘withholdingi’ obedo mucoro I wii lim ma ngat ma tye agenti pa URA ngolo ki I wii cul mo keken ma en tye ka culu bot lacat nyo latic ma mege (payee).
Ka ngat ma ocoone macalo agenti pa URA me joogo mucoro man, cik yee ni ongol pacen 6% ki I wii wel cul weng ma kato million 1 ma pud pe ya oculu lanlod.
Nge ni.
Cente ni ma lapang ot obedo ka ngolo I kare ma mwaka pud tye ka woti iromo tic kwedde me dwako wel mucoro I wii lim ma mito icul inge tum pa mwaka.
Dii kany pi ngec matut I kom mucoro me ‘withholding’
Kakare! Mucoro ki nyayo I wii magoba mo keken ka lacat ocato jaami mo keken me biacara ma welle pe ngurre/bale labole ngom ki oddi. Ka ‘lanlod’ otammo ni I cat lonyo ne ma jwii ki pango cii onongo iye magoba, mito onya mucoro ki pacen 30% me acula bot URA.
lub yoo ma rom aroma kit ma ki yarro kwedde ‘retan’ mukene ni weng
Dii kany pi ngec matut I kit ma ki yarro kwedde ki ‘retan’.
Ka ityeko pongo ‘retan’ ma megi, pire tek ni imedde anyim ka culu mucoro, kun no itiyo ki yoo mi cul ma pat pat ma URA tiyo kwedde me cul labole e.g bank mo keken, mobile mani, VISA, EFT, RTGS, Mastercard, kod me USSD tye (*285#)
Nge ni: nino dwe me cul en aye nino ma I tyeko kwedde ki pongo pom me ‘retan’ ma megi.
Kakare! Kodi yweyo ma pat pat tye ma URA miyo bot ‘lanlod’ weko gi ywe ki I culu mucoro, ikine tye :
Yweyo me mucoro ma department me ‘Domestic Taxes’ miyo
VAT ACT |
|||
Ngat ma nongo yweyo man |
Yweyo ma ki miyo |
Kare ma ki miyo me yweyo meno |
Ngo ma itim wek I nong yweyo meno |
Lucul mucoro ma gi ocoone me culu VAT |
Ngat ma ocoone me culu VAT ki yer ni odwak wel mucoro ma rwate ki wel mucoro ma en oculu weng I kare ma en tye ka wilo jamii me biacara ne. |
Wang ma ki juki |
Ka ngat manyen, mito no cato will ma megi okat million 150 inge dwee 12, bed ngat ma no gwoko rekod me biacara ne maber ka I tye ka timo biacara. |
Pi ngec ma pol, lim gang tic pa URA ma cok kedi loyo ne wek inong kony ma rwatte nyo goo cim me nono I nama 0800117000/0800217000 nyo WhatsApp: 0772140000