Aboliaso ka Epiki

Inyobo Aboliaso ka Epiki? 

Aboliaso nges abolia abolia na arereng (chance) oomite ebe etakanuni aitelekar isisrigin arai iboro lu eitiai lo isirigin. Anu aitacaunit ejok (avoidance of doubt) imoriarit abolia epiki.

Abolia epiki (Pool betting) ngesi edio elagano lo itemonokitai anu abolian adumun aitelekaar arai ikapun arai ice iboro da.

Aticepak isukunyuno itunga amuroun arai aitam alimun epone lo engetakinor adio abolia na elagani, akerit, arai ace akiro do. Imoriarit atukot (pool) na iswamao aboisit na enyaritai ebe “fixed odds” arai bo nat epiki lo ejai aomit epone lo engetakinor abolia, akerit, arai ace da.

Add to Bookmarks
Print Friendly, PDF & Email
(Visited 7 times, 1 visits today)

  • Itogoi lu eboliare epiki (Casinos).
  • Acuman nu eboliare epiki (Slot machines).
  • Abolia na inabai alu ejaasi apapula ido iseku itunganan inabai lu itelekarete, itelekari do ngesi (bingo).
  • Aboliaso nu okwam/olago (Virtual games).
  • Akadin (Playing cards).
  • Apiki lo akwap (National lottery)

 

Esubusak lu epiki keere o Uganda, ebeit eiwadikaun keda;

  • Erionget lo aiwadik aisubusaeta (Uganda Registration Services Bureau (URSB) kanu eiwadik ekampuni (for Company registration) arai ekiror lo aisubus
  • Erionget lo Esolo (Uganda Revenue Authority (URA)) anu esolo
  • Ekansulo lo aiboisit kwape nat KCCA, emunisipality, anu adumun alasisi na aisubus.

Kiitunite ebe:

Edaun eiwadikaun, ekotokin do esubusak lu epiki arimakin nu ekotosi iriongeta lu apugan kwape nat Erionget lo Epoloikit nu Epiki ko Uganda (National Lotteries and Gaming Regulatory Board)

Anu itunganan ilope (individual)

  • Akadi na ajenio na akwap (National ID)
  • Apapula na aiwadikaun (Certificate of registration)

Anu ekampuni (For non-individual)

  • Afomu 20 na ekampuni (Company Form 20)
  • Apapula aitegear aisubus kwape ekampuni (Certificate of incorporation)

Kicikak ne anu ajenun iboro lu ekotoi anu eiwadikaun

  • Ekotokin ijo aipejoikin elago lo URA ane ura.go.ug
  • Kicikak ne anu eiwadikaun kwape itunganan ilope (individual)
  • Kicikak ne anu eiwadikaun kwape yen mam erai itunganan ilope kwape nat ekampuni (nonindividual)

Kicikak Ne anu ajenun akon apedorosio ka nu ebeit ijo aswam kwape atacan esolo.  

Ejok noi (very important) ijo aidar aiwadikaeta nu edolitos/ejokak nu aisubus kon adaun ikaru ikany akaulo na engetakinor ekaru lo aiwadikaeta angun. Ingarakinete ijo aiwadikaeta ngun oingaren anu ajenun nu eswamasi okau (Future reference).

Imoriaritos aiwadikaeta nu nuta;

  • Aiwadikaeta nu ikamanara keda epone lo elosiya aisubus okaru kwape nat lu egwelitai, lu egwelaritai, igaraman lu etacitai, ka ace da (Income Statement records)
  • Aiwadikaeta nu eitiai alo obu ijo igwaik angon sabiti (staked amounts).
  • Aiwadikaeta nu itodunitos ikapun lu oponi otacai ka aitodunit lu opotu itelekasi.
  • Aiwadikaeta nu iboro alu eyaunitai akwapin (import schedules)
  • Aiwadikaeta nu aingadis ka aitosomao na apiai/ikapun (bank statements)
  • Awaidikaeta nu itabon alu ecile arisitin ka arisitin nu iburaere atacio (Receipt and invoices books).
  • Aiwadikaeta na alu ibajanaritos (debtors) ka ibajai (creditors) lu ejatatar aisubus.

Kicikak ne Anu adumun ace nu ikamunitos aidar aiwadikaeta nu aisubus.

Eari lo esolo lo itatacio edio esupan itunga keere lo ecilakitai alasisi na abolia ka epiki lo iswamai o Uganda. Itatacio da lu iyakitos (principal agents) esupak (promoters) da lu ejaasi kinga na o Uganda.

Epone lo Sodit (Scenario 1).

Eimaruno na esolo alo aboliaso (Computation of Gaming Tax).

            Eitiai lo isirigin alu igwaikitai (Total amount staked).

Alemar:     Lu oponi otacai lu etelekarete (winnings)

             Eitiai lo ikapun alu itatacio esolo irwana kede akais auni angun kwatat idumuni do ijo esolo lo itatacio esupan. (Chargeable Income *30%= Tax Payable by the Promoter).

Kiitunite ebe: Mam itatacio esolo lo etiakaro erok ataca anu aboliaso ageun adope olap lo ikanyet aarei ekaru lo ilukmin iyarei keda akasi aarei iuni (Withholding tax on Games were removed effective 01.07.2023).

Epone lo iareeit (Scenario 2).

Eimaruno na esolo alo epiki (Computation of Betting Tax).

 

Eitiai lo isirigin alu igwaikitai (Total amount staked).

Alemar:     Lu oponi otacai lu etelekarete (winnings)

Eitiai lo ikapun alu itatacio esolo irwana kede akais aarei angun kwatat idumuni do ijo esolo lo itatacio esupan. (Chargeable Income *20%= Tax Payable by the Promoter).

 

Konye ikapun lu etacitai lu etelekarak (Winnings) itatacio itomon akany angun kwatat anu esolo alo etiakanaro eroko etaca (15% withholding) ido erai esolo lo awasia (final tax). Etiakari do esupan lu ikapun eroko etaca etelekarak (This is withheld by the promoter before paying the respective winners).

 

Esolo lo etiakaro oropit lo ebakai ebe odum otac (Pay as You Earn -PAYE)

Itatacio esolo lo ne ejaasi isubusin lu orionget alo lu ejatatar keda eswamak lu etaci ngesi eropit angon elap lo edepari isirigin ilukumin akwataarei keda akais auni ikany (more than 235,000), eiwadikaun anu aitac esolo lo eropit, atiakanar esolo lo ane ejaasi iswamak lu enyamete eropit lo edepari ilukumin akwat aarei akais auni ikany (235,000) lu o Uganda etaci eropit kosodi atacakin esolo ngon ne ejai URA angon elap.

Kicikak ne anu adumun itiaisinei lu esolo alo eropit (PAYE)

ESOLO LO ETIAKANARO EROKO ETACA (WITHHOLDING TAX-WHT)

Erai lo ediope osolo alo ameda lo etiakaro eroko etaca yen ebeit aitac. Isubusin (esupak) lu ecilitai alasisin kere lu aisubus ana epiki ekotoi eiwadikaun anu esolo alo etiakanaro (WHT), atiakanar esolo etacete ngun lu itelekanarete, eroko do kesi etac idio ikapun.

Eyangaritai do esolo lo kwape lo awasia ne ejaasi lu etelekarak.

Atacak esolo keere lu iwadikauna anu esolo alo epiki ebeit aijukanar adumununeta kec eroko na iuniet etuboro osabiti alo ebuni.

Kicikak ne anu ajenun nu ipu anu eileleb apapulai kon.

Idau ijo aileleb apapulai kon nu esolo, ekotoi do ijo eitosom iponesio lu ejaasi anu aitac esolo kon. Kwape nat obank, isirigin lu osimu, akadi na isirigin na ebakai ebe VISA, eitosom iponesio ice lu ijukere ikapun kwape nat EFT, RTGS, Mastercard, USSD Code (*285#), ka ice da. 

Koany: Aparasia nu aitac esolo eputosi/eriakasi kede nu aileleb apapulai da 

Idio itunganan keere yen mam etaci esolo lo ebeit aitac kotoma apak na ebeitor aitac, eraun do ngesi aitac esolo ngon kosodi aidokokin igaraman lu iyarei angun kwatat na isirigin alu ebeit aitac anu esolo anu angina sabiiti lo etubor eroko ngesi etaca esolo lo ebeit aitac. 

 

Eebo. Ejaasi aisigalinikneta nu ejaasi ido ecamakitai isubusin lu epiki. Lu ko Uganda ka lu akwapin da (both local and foreign.) Imoriaritos:

Aisigalinikinet nu esolo alo akwap (Uganda) (Tax incentives under Domestic Taxes)

 

ESOLO LO IBORO ALU ISWAMAO O UGANDA (EXCISE DUTY)

 

Yen imedauni (Beneficiary)

Aisigalinikineta (Incentives)

Apak na aisigalikino (Period of Incentive)

Nu ebeit aitodolikin anu adumun (Conditions for the Tax  Incentive)

Esupak lu eboliasi epiki (Gaming and pool betting promoters)

Mam itatacio esolo lo etiakanaro etacio anu aitelekar epiki (WHT exemption on on winnings).

Apaarasia Keere (Indefinite)

Esupak lu ejatatar alasisin (Licensed promoters)

 

Atacak esolo keere

Atwaniar na eyaunitai okar alu atuboros (Carry forward losses)

Atwaniar na oponi irereorai kosode aitojokaar kosodete aisukunyun kwape na ecamakitai anu alemar kotoma ameda ana okaru alo ebuni ongaren

Apak  na eyangaari atwaniar ngin/ apak na eyangari aisubus edumununei atwaniar (Mam edumununei ameda)

Atacak esolo keere (all tax payers)

 

                 

 

Kanu adumun akiro ace, kipejok eyapesi lo URA lo iyapiatar ijo anu agangat arai bo nat inom esimu lo abure 0800117000/0800217000 arai bo enerakinos olago (WhatsApp) 0772140000 

 

Print Friendly, PDF & Email
Add to Bookmarks (0)
Skip to content