Jami Ame Ocato Ilobo Aoko obedo ginoro keken akome nen onyo tic ame otio atia ame ka oyiko ilobo moro ni, otero ote wot cato ilobo a jo okene. Jami ame otero ote wot cato ilobo aoko pire tye amede ameda ibedo atek pi kop me dongo lonyo me lobe apapat ikare man pien gin mio cuk bedo alac odoco bot jo ame tye ateto jami me acata.

Opur ducu ame nwongo lim ikom pur gi I Uganda kan, mite ni myero ocoye gini bot;

• Dul ame loo coyo kampuni I Uganda ame olwongo ni Uganda Registration Services Bureau ka imito coye acalo kampuni onyo ka imito coyo nying biacara ni keken acalo yin dano moro ni iromo dang wot.
• Bot du lame loo rayo ocolo I Uganda kan ame olwongo Uganda Revenue Authority.

Kop Apire Tek:

Ka dong icoye oko kede eryonget aryo imalu no, apur myero lub jami ducu ame mite me bedo ite eryonget acalo bala;

• Eryonget ocat Atura me Uganda ilobo aoko ame olwongo Uganda Flowers Exporters Association (UFEA).
• Eryonget Opur onote me Uganda ame olwongo Uganda National Farmers’ Federation (UNFFE)
• Kampuni me Uganda Hortech Limited
• Eryonget otic ame onote ikom jo atio tic me pito kede cato nying yen kede atura me Uganda olwongo Uganda Horticulture and Allied workers’ union (UHAWU).

Pi yin acalo dano,

• Balo ame nyutu ni ibedo anywali me Uganda (National ID)
• Balo me coyo nying biacara ni (Certificate of registration)

Pi Kampuni,

• Papara ame nyutu nying dairekta nyo wegi Kampuni (Company Form 20)
• Balo me coye a Kampuni (Certificate of incorporation)

Click here  dii kakan pi ngec atut amako coyo Kampuni anyen.

• Nwong ngec I website me dul ame loo rayo ocolo I Uganda man URA kun be inyonyo intanet ura.go.ug
• Click here  dii kakan pi miyi kite me coye pi ocolo acalo dano acel
• Click here  dii kakan pi miyi kite me coye pi ocolo acalo Kampuni

Acalo agel ocolo, yin itye kede twero ni ame myero neni jo lung oworo. Iyore acelono dang, yin dang itye kede tic me atia ame myero neni itio alubere kede cik. 

Click here  Dii kakan pi nwongo ngec amako twero ni kede tic ame myero itii acalo agel ocolo. 

Myero inen ni igwoko ngec ame ocoo aber (Rekod) amako jami ducu ame tye atimere I Biacara ni. Pire tek me coyo ping nino dwe ame jami apapat magi otimere iye me miyi ngeyo ripot acel acel kede kare ame ginoro nono otimere iye. Kodi ngec magi tye iye;

• Rekod me kit ame inwongo kede lim imwaka moro ni (Income statement records)
• Ricit ame icato kede jami kede ricit me jami ame jo odeno adena iboti
• Papara ame nyutu cente ame iculu kede jo ocele
• Coc ame nyutu kare ame iyiko pi wilo jami me lobe aoko ka yin ibedo awil jami me lobe okene.
• Tic ame yin itio pi dule okene onyo e name imio ngat okene nyo kampuni okene otiyi
• Papara me bank ame nyutu wel lima dii odonyo iyi gulu limmi kede kite ame obedo kwanyere kede pi kare moro ni.
• Waraga ame icoo kede otic medo kede gin amoko ni ibedo culu ocaragi.
• Gin ame moko ni ibedo culu mac kede pii
• Rekod me jami duka ame ibedo wilo ite kelo gi kede kite ame okwanyere kede
• Rekod me jo odeno jami iboti kede me jo ame yin ideno jami ibot gi.

• Gwok aber coc amako jami ame iwilo kede en ame icato dok coc man myero bed ileb munu.
• Ka obedo miti ni ni ico coc amako jami ame iwilo kede en ame icato man ileb apat kede leb munu, nwongo myero icoo waraga bot Komicona me dul aloo rayo ocolo I Uganda (URA) kun imie ngeo tyen kop omio ikwayo amanono wek te miyi twero.
• Ka coc amako jami ame iwilo kede en ame icato pe tye ileb munu, yin en ame ibino culu cul ducu amite me gonyo dwoko ileb munu kun Komicona en ame nwongo omoko ni dano moro nono ngecere romo gonyo lebono dwoko ileb munu.
• Gwok coc amako jami ame iwilo kede en ame icato me wek bed ayot idul a loo rayo ocolo me miyi wel ocolo amyero iculi.
• Gwok coc amako jami ame iwilo kede en ame icato ka anonok pi kare me mwaka abic iyonge kare ame myero icul ocolo mere iye pi miyi tic kede ka kopro odonyo ame mito ni myero omok kite ame cato wili obin owoto kede.
• Icawa moro keken, myero nwong ni itye kede coc amako jami ame iwilo kede en ame icato pi kare aromo mwaki abic wot kede malu.
• Coc amako jami ame iwilo kede en ame icato man myero bed kede ngec ducu amite amako cato wili pi kare moro ni dok kite ame igwoko kede myero bed ame oromo kwanyo ote kobo ika gwoko ocele dang doki iyi epone ame niangere.

Dano moro keken ame tye apuru pur me cato wil myero neni ocoye pi culu ocolo ikom lim ame en ebedo nwongo ibiacara man. Ocolo ame oculu iya ikom lim ame yin inwongo tye pi dano moro keken, nyo kampuni onyo jo ame oribere ariba itiyo biacara moro ni.

Ocolo pi Kampuni ame ocoye kede gamente;

Man obedo ocolo ame oketo iwi Kampuni ame ocoye pi tiyo biacara. Dok cura mere otio ni ya I dul pyero adek ikom mia acel (Pacen 30) me magoba ame kampuni moro ni otio imwaka moro ni. Mite ni apur ame puru Atur ate cato myero coye pi ocolo man.

Ocolo me Lim ame dano onwongo imwaka moro ni;

Man obedo ocolo ame oketo iwi dano moro ni kun cura me tiyo tye papat kun lubu rwom me lima me dano moro no onwongo.

Click here Dii kakan pi nwongo ngec amako kite ame otio kede cura me ocolo me lima me dano nwongo mwaka imwaka.

Ocolo Ame Ongolo Iwi Ocara Otic (Paye)

Man obedo ocolo ame jo ame occo itic bot ngat a atio Biacara me Puru Atura ame ocara gi kede cente apapat ame oculu gi kede ka oribo kato Lak Aryo I tutumia pyero Adek wie abic dwe I dwe. Dok otio cura mere alubere kede rwom me cul ame atic acel acel nwongo. Ngat ocoo dano moro nono itic myero ngol oko iwi ocara otic ducu dwe idwe eka te cwalo bot URA.

Click here  Dii kakan pi ngec amako kite me tiyo cura me PAYE

Ocolo ame ongolo oko iwi cul pi jami ame ngatoro ocato bot eryonget (Withholding tax)– Dano ame tio Biacara me Puru Atura bino gelo ocolo man ka en ocato atura mere bot eryonget ame ocoye acalo ajen a URA pi rayo ocolo man ame ongolo oko cutu iwi wel cul teki culoro nono tye milyon acel dok kede malu.

Click here Dii Kakan pi nwongo ngec ikom kite me cwalo ripot me cato wil-li bot URA dwe idwe.

Iyonge yin idwok ripot me cato wil-li dwe idwe bot URA, myero dong icul ocolo ame ayaa iye kun itio kede yore apapat me culu ocolo ame ikin git ye iye Bank, Mobile Money, VISA, Master Card, ikin en okene.

Kop Apire Tek:

Nino dwe me agiki me dwoko ripot me cato wil-li me dwe moro ni bot URA en aye dang obedo nino me agiki me culu ocolo moro nono

Click here dii kakan me culu ocolo ni