EFRIS obedo ‘Electronic Fiscal Receipting and Invoicing Solution’. Obedo yoo ma biacara tiyo kwede ka gwoko rekod me cato wil mamegi, rekod man wegi biacara kubu oo wabot Uganda Revenue Authority. Cictim man neno ni rekod weny tye kakare ma konyo weko mucoro pa gamente joge kore ki kore.

Rwate ka lucul mucoro ducu ma gi ocone me culu mucoro me VAT gitye ka tic ki EFRIS me ‘invoicing’luwil mamegi. Pire tek bene ki lucatwil me wilo wil ki bot lucat ma tiyo ki EFRIS ka ‘invoicing’ gin ka jami ma gi owilo ni culu VAT. Ento jo mukene ma pe gi ocone me culu VAT bene gi twero tic ki EFRIS me miyo bot luwil gi ‘e-recit’.

Mucoro me VAT ki nyayo ki pacen me 18% onyo 0% I wii jami acata ducu malube ki kit ma jami meno tye ka wot kwede. lucul mucoro me VAT ducu tye ki twero me pido mucoro mamegi ma gi oculu okato wi mucoro ma gijogo ki bot luwil gi.

Lawil ma pe ocone me culu mucoro me VAT pe tye ki twero me pido mucoro me VAT ma en oculu ikare ma en tye ka wil. Man weko ibedo ki kero me nongo kony ma kidwako boti wii mucoro ma i culu okato ki pa gamente kiculu bot URA kit ma ki nyutu piny:

• I lapor mamalo ni, ka lacat wil owilo wil iwel me 1,000/=, gin bi culu VAT me 180/=. Man weko wel cul loke doko 1,180/=. Tyen loki 180/= en aye lacat wil romo penyo wek ki dwak bot en (mucoro ma ki culu ikare me wil).
• Ka lacatwil ocato jami meno iwel me 1,500/=, kibi ngolo VAT ki pacen 18% ma wele bedo 270/= man aye VAT ma ki jogo ki bot luwil.

Kit me nyayo cura me VAT

VAT ma ki jogo ki bot luwil Ugx.270 kwany iye VAT ma ki culu woko ikare me wil pa lacat wil Ugx.180  

manyuti, lacat wil culu apoka poka ma odong bot URA ciling Ugx.90

Cura man nyane pire kene ka lacatwil tye ka tic ki EFRIS. Ka kare me cwalo VAT ritan me tum dwe oromo, lacat wil tye ki tic acel keken en aye me ngiyo ka cura meno weny tye kakare ma pwod peya ki tyeko cwalo ritan meno bot URA

• EFRIS konyo wegi biacara me neno ki kwedo kit ma cato wil tye ka wot kwede. Bene konyo biacara:
• • Me bedo ki ngec ka jami acata cok ka tum wek ki med dwonge odok malo. Ngec man aa ki i alama manyutu ka jami cok katum.
  • Me gengo kwo matino tino i dog biacara pien konyo weko ibedo ki kero me neno ngo ma ki cato ki ikom ngo ma i keto i duka me acata pi wang cawa meno ma cat tye katime iye.
  • Me niang kit ma cat tye ka wot kwede, ngo ma woto iyot ki ngo ma woto mot weko i moko tam ma rwate me dongo biacara ma megi

• EFRIS konyo weko neno biacara ni bedo yot dak lare ki kamo keken ma itye iye. Man konyo me dwako piny cawa ki wel cente ma ibalo ka doro biacara ni.
• Me bedo ki rekod me biacara ma tye kakare ma iromo tic kwede me moko tam ma rwate ki biacara ma megi wek odong madit.
• Me bedo ki ngec ikom mucoro me VAT ma mite ni omito i cul itum pa dwe ducu.
• Gonyo cente me biacara ma megi ma otwene i mucoro me VAT ma i bedo ka culu ma wiye okato, man weko neno loki doko yot dak bene ki konyi ki dwako cente meno boti i wang cawa ma nok.
• Me pongo VAT ritan ma bino no dong EFRIS otyeko pongo kama mite ni kipongo. Man konyi weko pe igale ka cwalo pom man ma weko ki miyo pwod me gale iwi in won biacara. Dak bene konyi kwanyo acara me pango dano ma timo tic man me ribu cura me biacara ki iwi in won biacara pien timo tic meno me ribu cura me mucoro i yoo mayot.
• Kwanyo lworo me rweny pa buk ki rekod me biacara ma pi gi teko mada i biacara ni.

Kakare, pire tek bot in me bedo ki TIN wek i bed ki kero me cone me tic ki EFRIS.

Lucul mucoro me VAT ducu ki coyo gi o me tic ki EFRIS.

Kedi bed ni, lucul mucoro mukene ma pe gi ocone me culu VAT gi romo lubo yoo kit ma piny:

• Wot I web potol pa URA
• Dii ‘Login’ ki malo tung acuc
• Yer ‘EFRIS’ ki ikin labol ma okato ni. ket TIN ki layab ma megi.
• Ki bu cwalo bot in layab me acel ma iromo tic kwede kicel keken I nama cim nyo email ma icone me tic kwede con.
• Ket OTP wek oyer in me donyo ka tic ki EFRIS.
• Yer ‘first-time registration’.
• Yer ka imito tic ki e-invoicing nyo EFDs, ka imito medo katimo biacara mamegi mukene ka gi tye.
• Cwal application meno wek ocet bot URA me mini twero me tic ki EFRIS

Wek i tii ki EFRIS, iromo yero yoo mo keken ma inongo opore kwedi dak rwate ki in;

NB: URA tye atera me konyo lucat wil ikit me tic ki yoo ma patipati ma malo ni.